خار پاشنه نشت کلسیم است که باعث ایجاد یک استخوان در زیر استخوان پاشنه شده است ؛در زیر اشعه ایکس، خار پاشنه می تواند به اندازه نیم اینچ باشد. بدون شواهد X-ray قابل مشاهده، این حالت گاهی اوقات به عنوان "سندروم خار پاشنه" شناخته می شود. اگرچه خار پاشنه اغلب بدون درد است، اما آنها می توانند درد دار هم باشند ؛ آنها اغلب با پلانتار فاسیا همراه هستند، التهابی دردناک از بافت فیبری بافت همبندی (پلنتار فاسیتیس) که در امتداد پایین پای وجود دارد و استخوان پاشنه را به توپ پا پیوند می دهد. درمان برای خار پاشنه و مشکلات مرتبط همراه با ورزش، ارتوپد های سفارشی، داروهای ضد التهابی و تزریق کورتیزون است. اگر درمان های محافظه کارانه شکست بخورد، عمل جراحی ممکن است ضروری باشد.
علل خار پاشنه:
خار پاشنه زمانی رخ می دهد که رسوبات کلسیم در قسمت پایین استخوان پاشنه ایجاد شود، فرایندی که معمولا طی چند ماه اتفاق می افتد. خارهای پاشنه اغلب به علت کشیدگی عضلات و رباط های پا، کشش پلانتار فاسیا ، و تکرار پاره شدن غشای پاشنه استخوانی اتفاق می افتد. خار پاشنه مخصوصا در ورزشکاران رایج هستند، زیرا فعالیت آنها شامل مقدار زیادی دویدن و پریدن است.
کالبدشناسی:
فاشیای پلانتار Plantar fascia یک لیگامان بلند و نازک است که درست زیر پوست کف پای شما قرار گرفته است. این لیگامان از پاشنه پا به زیر پنجه پا کشیده شده و موجب قوس کف پا میشود.
یک سر این رباط به سطح زیرین استخوان پاشنه یا کالکانه Calcaneous در محلی که به آن توبرکل پاشنه Calcaneal tubercle میگویند متصل شده و سر دیگر آن پهن شده و به بند پرگزیمال (بند پرگزیمال اولین بند انگشت است که به کف پا متصل میشود) تمامی انگشتان پا متصل میشود.
علت درد پاشنه پا
علت درد پاشنه پا
بر اثر فشار بیش از حد به فاشیای پلانتار محل اتصال آن به استخوان پاشنه دچار کشیدگی و پارگی های میکروسکوپی میشود. پاسخ بدن به این اتفاق، التهاب و درد است. دردی که در محل اتصال این لیگامان به پاشنه احساس میشود.
چه عواملی زمینه این بیماری را مساعد میکنند ؟
مهمترین عواملی که موجب فراهم شدن زمینه مساعد برای بروز این بیماری میشوند عبارتند از
سفت بودن عضلات پشت ساق پا یا سفت بودن تاندون آشیل که موجب میشوند فرد نتواند به راحتی پشت پایش را به بالا ببرد.
سفت بودن عضلات پشت ساق پا یا سفت بودن تاندون آشیل که موجب میشوند فرد نتواند به راحتی پشت پایش را به بالا ببرد.
چرخش کف پا به خارج یا پرونیشن Pronation و در نتیجه افزایش فشار به فاشیا
چاقی
قوس کف پای زیاد یا کم صافی کف پا
ضربات مکرر به کف پا مانند فعالیت های ورزشی که در آن پاشنه پا بطور مکرر به زمین کوبیده میشود.
فعالیت بدنی جدید یا افزایش شدت فعالیت بدنی که در قبل هم داشته ایم
راه رفتن روی زمین سخت یا ناهموار
کفش نامناسب
افزایش سن و تغییر یافتن جنس بافت فاشیای پلانتار
خصوصیات درد پاشنه چیست ؟
درد در زیر پاشنه مهمترین علامت این بیماری است. درد در صبح وقتی از رختخواب بلند میشویم در چند قدم اول بیشتر است. یا بعد از مدتی نشستن و یا رانندگی وقتی بلند شده و شروع به راه رفتن میکنیم در چند قدم اول درد شدید است ولی بعد از چند دقیقه یا کمتر، شدت درد کم شده یا از بین میرود. گاهی درد در حین راه رفتن و دویدن ایجاد میشود ولی در اکثر اوقات شدت درد بعد از راه رفتن است.
تشخیص
تشخیص این بیماری با صحبت پزشک با بیمار و معاینه است و نیازی به بررسی پاراکلینیکی ندارد. در معاینه فشار به زیر پاشنه در ناحیه ایکه به سمت داخل پاشنه نزدیکتر است موجب احساس درد میشود.
درمان غیر جراحی
بیش از ۹۰ درصد بیماران با اقدامات غیر جراحی بهبود میابند. اقدامات درمانی عبارتند از :
استراحت : اگر درگیر فعالیت وزشی خاصی هستید که در آن پاشنه پا تحت ضربات و فشار مداوم است باید این فعالیت ورزشی را کم و یا حتی موقتاً قطع کنید.
سرما : پاشنه پا را روی یک بطری یخزده یا کیسه پلاستیکی حاوی تکه های یخ بگذارید. روزی ۴-۳ بار و هر بار ۲۰ دقیقه این کار را تکرار کنید.
دارو : دارو های ضد التهابی مانند بروفن یا سلکوکسیب موجب کاهش درد و التهاب میشود.
نرمش : انجام برخی نرمش های خاص که عضلات پشت ساق فاشیای پلانتار را تحت کشش ملایم قرار داده و آنها را نرم و قابل انعطاف میکنند. این نرمش ها عبارتند از
کشش عضلات پشت ساق :
به طرف یک دیوار بایستید. یک پا را جلوتر از پای دیگر قرار میدهیم بطوریکه یک زانو کمی خم و و زانوی دیگر کاملاً صاف باشد. کف هر دو دست را هم به دیوار جلو تکیه میدهیم. سپس بدون اینکه محل کف پاها روی زمین را تغییر دهیم سعی میکنیم تنه خود را به دیوار نزدیک تر کنیم، زانوی خم شده را بیشتر خم کنیم تا در پایی که زانویش صاف است مچ پا بیشتر خم شود. با این کار عضلات پشت ساق و تاندون آشیل تحت کشش قرار میگیرند. این کار را خیلی به آرامی انجام میدهیم تا وقتی که یک کشش ملایم را در پشت پا احساس کنیم. وضعیت را برای ده ثانیه حفظ کرده و سپس به آرامی به حالت اول باز میگردیم. نرمش را ۲۰ مرتبه تکرار میکنیم.
کشش فاشیای پلانتار : در حالت نشسته پای مبتلا را روی زانوی سالم قرار میدهیم و پنجه پا را با دست گرفته و به طرف خود میکشیم تا فاشیای کف پا در حالت کشش قرار گیرد. به مدت ده ثانیه این کشش را ادامه داده و سپس به حالت اول باز میگردیم. ۲۰ مرتبه نرمش را انجام میدهیم.
تزریق کورتون : تزریق دارو در محل درد ممکن است توسط پزشک معالج برای درمان استفاده شود. توجه داشته باشیم که تزریق های مکرر خطرناک بوده و ممکن است بر اثر این تزریقات فاشیای کف پا پاره شده و فرد دچار صافی کف پا و درد مزمن شود.
کفی : کفی های سیلیکونی زیر پاشنه را نرم نگه داشته و آنرا از ضربات مکرری که درد را تشدید میکند حفظ میکند.
اسپلینت شبانه : معمولاً وقتی فرد در شب میخوابد کف پایش به پایین خم شده و این موجب میشود تا فاشیای پلانتار ریلاکس شده و در صبح که فرد از خواب بلند میشود طول آن قدری کوتاه تر شده است و همین امر موجب شدت درد صبحگاهی است. با استفاده از یک آتل یا اسپلینت در هنگام خواب که به پا و ساق بسته میشود مچ پا در حالت ۹۰ درجه نگه داشته شده تا کشش فاشیای پلانتار در حین خواب حفظ شود. این روش گرچه کمی ناراحت کننده است ولی موثر است.
شوک ویو تراپی Extracorporal shockwave therapy ESWT با این روش با تاباندن امواج پرقدرت صوتی به ناحیه پاشنه روند ترمیم آسیب های فاشیای پلانتار تسریع میشود. اثر این روش در همه بیماران یکسان نبوده و ثابت شده نیست.
درمان جراحی
اگر بعد از ۱۲ ماه درمان فعال، درد همچنان باقی ماند پزشک معالج ممکن است تصمیم به انجام عمل جراحی بگیرد. انواع این اعمال عبارتند از
آزاد کردن عضلات پشت ساق برای افزایش قابلیت انعطاف مچ پا
آزاد کردن فاشیای پلانتار بصورت بریدن قسمتی از فاشیا برای افزایش قابلیت انعطاف فاشیا
هر دو این اعمال جراحی را میتوان به روش باز یا با آندوسکوپ انجام داد.
